kürtçe fiil çekimleri ne demek?

Kürtçe Fiil Çekimleri

Kürtçe fiil çekimleri, diğer Hint-Avrupa dillerine benzer şekilde, zaman, şahıs ve sayıya göre değişiklik gösterir. Ancak Kürtçe'nin kendine özgü bazı özellikleri de bulunmaktadır.

Temel Unsurlar:

• Kök (Radîkal): Fiilin temel anlamını taşıyan kısımdır.
• Ekler (Paşgîr): Zaman, şahıs, sayı gibi dilbilgisel bilgileri ifade eden kısımlardır.
• Önekler (Pêşgîr): Bazı zamanlarda fiile eklenen ve anlamı değiştiren veya belirginleştiren unsurlardır.

Zamanlar:

Kürtçe'de temel olarak aşağıdaki zamanlar bulunur:

• Gelecek Zaman (Dema Dahatû): Fiilin gelecekte gerçekleşeceğini belirtir. Genellikle "dê" veya "wê" öneki ile yapılır.
  • Örnek: Ez dê biçim (Gideceğim).
• Şimdiki Zaman (Dema Niha): Fiilin şu anda gerçekleşmekte olduğunu belirtir. Genellikle "-d-" veya "-t-" eki kullanılır.
  • Örnek: Ez diçim (Gidiyorum).
• Geçmiş Zaman (Dema Rabirdû): Fiilin geçmişte gerçekleştiğini belirtir. Farklı geçmiş zaman türleri vardır (basit geçmiş, yakın geçmiş, uzak geçmiş vb.).
  • Örnek: Ez çûm (Gittim).

Şahıs Zamirleri ve Çekim Ekleri:

Kürtçe'de şahıs zamirleri ve bunlara karşılık gelen çekim ekleri fiil çekiminde önemli rol oynar. Başlıca şahıs zamirleri şunlardır:

• Ez (Ben)
• Tu (Sen)
• Ew (O)
• Em (Biz)
• Hûn (Siz)
• Ew (Onlar)

Her şahıs zamiri için fiilin zamanına göre farklı çekim ekleri kullanılır.

Fiil Çeşitleri:

Kürtçe'de fiiller yapılarına göre farklı kategorilere ayrılır:

• Basit Fiiller: Tek bir kökten oluşur.
• Bileşik Fiiller: Yardımcı fiillerle oluşturulan fiillerdir (örn: kirin - etmek, bûn - olmak).
• Önekli Fiiller: Anlamı değiştiren önekler alan fiillerdir.

Not: Kürtçe'nin farklı lehçelerinde (örn: Kurmanci, Sorani) fiil çekimleri farklılık gösterebilir. Bu nedenle, hangi lehçede fiil çekimi yapıldığı önemlidir.

Önemli Kavramlar:

• Fiil Kökü: Fiil%20Kökü
• Şahıs Zamirleri: Şahıs%20Zamirleri
• Zaman Ekleri: Zaman%20Ekleri
• Gelecek Zaman: Gelecek%20Zaman
• Şimdiki Zaman: Şimdiki%20Zaman
• Geçmiş Zaman: Geçmiş%20Zaman